Oleh: Zin Mahmud
Sumber: Mingguan Malaysia 29 April 2007
BANYAK pihak di dunia yang tidak sukakan Presiden Bank Dunia, Paul Wolfowitz. Di kalangan orang Islam, Wolfowitz ditolak kerana peranan besarnya dalam peperangan ke atas Iraq. Tetapi lebih banyak lagi golongan yang tidak sukakan Wolfowitz di kalangan dunia Barat.
Kumpulan-kumpulan kiri di Eropah dan Amerika Syarikat (AS) yang dikenali sebagai golongan liberal termasuklah pendukung-pendukung Parti Demokratik tidak sukakan Wolfowitz.
Ini kerana Wolfowitz mewakili satu ideologi yang dikenali sebagai neokonservatif. Atas fahaman ini, perang ke atas Iraq dilancarkan dengan kepercayaan bahawa penukaran rejim adalah satu-satu jalan yang akan mengubah Asia Barat untuk memilih demokrasi. Hanya demokrasi akan menyelamatkan Asia Barat dan dunia. Untuk mencapai tujuan itu, ia perlu dilakukan dengan pelbagai cara termasuk peperangan.
Neokonservatif termasuk Wolfowitz yang mula muncul pada tahun 1990-an amat kuat sokongannya terhadap Israel sebagai pusat demokrasi di Asia Barat. Sementara mereka yang membenci neokonservatif khususnya di kalangan pihak kiri di AS disebut sebagai telah kena penyakit neokonfobia.
Berbeza dengan fahaman konservatif yang lama, iaitu pegangan Parti Republikan di AS dan Parti Konservatif di Britain, neokonservatif mempunyai semangat kuat untuk mengubah dunia kepada cara yang mereka kehendaki.
Kalau konservatif hanya lebih berupa mengekalkan dan memelihara kedudukan politik sedia ada khususnya dari sudut penguasaan elit tradisi dengan menekankan nilai-nilai patriotisme, demokrasi politik serta ekonomi kapitalisme, fahaman neokonservatif bersifat global dan menuntut perubahan di seluruh dunia. Selain daripada demokrasi ala Barat yang mereka kehendaki, dalam bidang ekonomi, mereka menuntut perdagangan bebas, liberalisasi dan globalisasi.
Jadi apabila Wolfowitz terperangkap dengan skandal yang melibatkan penyelewengan kuasa dan konflik kepentingan di mana kadar gaji teman wanitanya Shaha Riza dipersoalkan, maka musuh-musuh neokonservatif khususnya di Eropah mengambil kesempatan mengenakan tekanan terhadapnya untuk berundur.
Perlu juga disebut bahawa Wolfowitz bukanlah seorang yang korup dan mudah melakukan penyelewengan kuasa. Ia amat tegas dan berprinsip serta mempunyai misi untuk mewujudkan Bank Dunia berwibawa dan bebas daripada korupsi. Malah apabila didedahkan bahawa cara pemberian gaji teman wanita itu dipersoalkan, beliau mengakui dan meminta maaf serta bertindak untuk membetulkan. Tetapi beliau enggan berundur kerana menurutnya, tugas besarnya masih relevan dan perlu diteruskan di Bank Dunia.
Sememangnya Bank Dunia di bawah komitmennya berhasrat untuk membasmi kemiskinan, dan sedikit sebanyak program yang dilakukannya dikatakan berjaya dan mendapat pujian daripada Presiden George W. Bush, orang yang melantik Wolfowitz ke jawatan itu.
Walaupun Wolfowitz, neokonservatif, nepotisme yang diamalkan terhadap teman wanitanya kesemuanya mengundang kontroversi. tetapi yang menarik ialah betapa besarnya pengaruh Shaha Riza terhadap Wolfowitz.
Dikatakan oleh akhbar The New York Sun dengan memetik pemerhati diplomat di Washington, kedua pasangan ini dikatakan mempunyai hubungan cinta sejak enam tahun lalu. Shaha Riza berusia 50-an sementara Wolfowitz berumur 63 tahun. Melihat gambar Shaha Riza adalah jelas seperti yang diulas oleh laman-laman blog Washington bahawa tarikan teman wanita Wolfowitz bukanlah rupanya, tetapi adalah kerana inteleknya.
Shaha Riza, lulusan Oxford dikatakan seorang yang gemar berdebat secara intelektual. Pasangan ini dikatakan jarang kelihatan di tempat awam, mereka dilaporkan lebih suka berjumpa di kediaman masing-masing. Apa yang menarik ialah kedua-duanya berkongsi fahaman iaitu komitmen untuk membawa demokrasi ke dunia Arab. Wolfowitz adalah seorang Yahudi Zionis yang tegas mempertahankan Israel.
Sebagai pelajar pada tahun-tahun 1960-an, beliau berarak bersama Martin Luther King menuntut persamaan hak bagi semua kaum di AS. Wolfowitz mengajar di School of Advance International Studies di John Hopkins University selama lapan tahun.
Beliau pernah menjadi duta AS di Indonesia pada tahun 1980-an. Pada tahun 2000 menjadi timbalan kepada Donald Rumsfeld, Setiausaha Pertahanan AS.
Perjuangan
Sementara Shaha Riza, seorang Arab yang lahir di Libya dan dikenali sebagai seorang feminis. Feminisme yang menjadi tumpuannya ialah perjuangan hak persamaan wanita di Asia Barat.
Beliau belajar di London School of Economics (LSE) dan memperoleh ijazah sarjana di St Anthony College, Oxford di mana beliau bertemu seorang Turki Cyprus Bulent Ali Riza dan berkahwin dengannya. Dengan bekas suaminya, Shaha memperoleh seorang cahaya mata.
Shaha Riza adalah warganegara Britain dan mendapati persekitaran di negara itu sesuai bagi perdebatan intelektual selepas makan malam. Tugas pertamanya ketika sampai di Washington adalah bekerja dengan Iraq Foundation yang ditubuhkan oleh ekspatriat Iraq di AS. Mereka aktif semasa Perang Teluk pertama dan memperjuangkan penggulingan Saddam Hussein serta menubuhkan demokrasi di negara itu.
Pada tahun 1997, Shaha Riza bekerja dengan Bank Dunia sebagai pengurus komunikasi. Apabila Wolfowitz menjadi presiden Bank Dunia pada tahun 2005, mulalah berlaku pertembungan kepentingan hingga ia menjadi nepotisme dan kini merupakan satu skandal.
Apa yang menarik ialah ketika ini fahaman neokonservatif tidak popular di Barat. Kumpulan yang mendukung konservatif tidak ramai tetapi mereka amat berpengaruh apabila Bush menerima nasihat dan tokoh-tokoh mereka dengan kepercayaan bahawa golongan ini dapat membela kepentingan AS.
Tetapi dengan keadaan Iraq yang jauh daripada penyelesaian, banyak di Barat menambah keraguan mereka terhadap agenda neokonservatif. Umumnya Eropah tidak dapat menerima agenda neokonservatif, lebih-lebih lagi pencerobohan AS ke atas Iraq. Pengaruh sayap kiri di benua ini khususnya di Jerman dan Perancis, dua negara utama Eropah menolak neokonservatif itu.
Tetapi sebagai penyumbang terbesar dana Bank Dunia, AS mempunyai pengaruh dan maka semua pihak akur kepada keputusan Bush memilih Wolfowitz. Apa yang tidak disenangi ialah Wolfowitz tokoh neokonservatif.
Justeru apabila timbul skandal itu, maka dengan mudah negara-negara Eropah yang turut memberi sumbangan kepada dana Bank Dunia bertindak menolak Wolfowitz. Alasannya ialah tentang nepotisme terhadap rakan wanitanya, bukan fahaman neokonservatifnya.
Rabu lalu Parlimen Eropah meluluskan usul supaya Wolfowitz meletak jawatan. Dengan undi 333 menyokong dan 251 menentang, serta 31 berkecuali menetapkan resolusi bahawa Jerman, presiden bergilir Kesatuan Eropah (EU) supaya menuntut Wolfowitz melalui sidang kemuncak AS-EU yang berlangsung esok.
Tuntutan mereka supaya Wolfowitz meletak jawatan adalah atas alasan untuk menghalang usaha menentang korupsi di Bank Dunia daripada terjejas. Tetapi setakat Khamis lalu, Washington masih mempertahankan sokongannya terhadap Wolfowitz .
Fahaman neokonservatif juga berada pada detik-detik akhirnya. Ini kerana sukar baginya untuk mendapat tempat selepas berakhirnya era pentadbiran Presiden Bush. Jika calon Parti Demokratik menang, sama ada Hillary Clinton mahupun Barrack Obama, maka mereka tidak akan ada tempat dalam pentadbiran AS.
Tetapi andai kata calon Republikan yang menang, mereka juga dijangka tidak akan lagi memberi tempat pada golongan neokonservatif. Ini berpunca daripada neokonservatif yang bukan saja kurang popular tetapi menunjukkan bahawa mereka telah gagal dalam mencapai matlamat agenda mereka.
Sememangnya terdapat banyak faktor yang menyebabkan projek Iraq gagal seperti yang dicita-citakan. Gerakan neokonservatif mengimpikan bahawa kejatuhan Saddam di Iraq membuka negara itu kepada demokrasi, yang akan tersebar ke seluruh Asia Barat.
Lanjutan daripada itu, kepentingan Israel dan AS akan selamat. Ada pihak yang mengesyaki bahawa sebagai teman wanita, Shaha Riza telah memberi banyak pengaruh kepada Wolfowitz. Lebih-lebih lagi Shaha Riza gemar berdebat secara intelektual tentang politik.
Hakikat bahawa Shaha Riza mempunyai komitmen kepada demokrasi khususnya di Iraq, maka berkemungkinan beliau memberi banyak pengaruh kepada Wolfowitz untuk membebaskan negara itu daripada Saddam.
Sememangnya Wolfowitz seorang Yahudi tetapi kaum dan agamanya tidak secara automatik menjadikannya pro-Israel dan berfahamn neokonservatif.
Noam Chomsky seorang Yahudi tetapi terkenal sebagai tokoh anarkis yang menentang Israel, Zionis, konservatif dan neokonservatif. Tetapi bagaimana pula dengan Shaha Riza? Apakah beliau, seorang Arab tetapi adalah juga Zionis? Besar kemungkinannya tidak. Shaha Riza adalah seorang feminis yang mahu melihat pembebasan wanita Arab. Apabila disebut sebagai pembebasan, pastinya beliau seperti warga Arab yang lain mahu Palestin dibebaskan.
Tetapi dalam kerangka pemikiran neokonservatif, mereka tidaklah menafikan hak Palestin untuk memiliki negara berdaulat sendiri.
Cumanya apa yang diinginkan mereka ialah sebuah Palestin yang boleh menerima Israel dan hidup secara harmoni. Harmoni pula boleh membawa kepada maksud tunduk atau didopminasi.
Pandangan
Tetapi sudut pandangan neokonservatif dapat dinilai seperti satu dimensi. Dunia tidaklah seringkas apa yang dibayangkan oleh golongan ini walaupun mereka mempunyai bijak pandai dan agensi pemikir hebat.
Di Israel, banyak kumpulan yang memiliki pelbagai aspirasi. Ada golongan yang masih bertegas mahu menjadikan Palestin sebagai wilayah yang terletak di bawah kekuasaan mereka. Tidak kurang pula yang mahu menafikan terus hak Palestin memiliki negara sendiri.
Malah terdapat kumpulan yang mengimpikan lebih jauh lagi iaitu pengaruh besar Israel ke atas dunia Arab melalui Iraq. Cuba bayangkan jika mereka dapat memperoleh kerajaan pro-Israel di Iraq, Iran, Turki, mesir dan Jordan, sudah cukup kuat untuk mereka berpengaruh.
Begitu juga dengan isu pendemokrasian di Iraq. Pastinya pengalaman selepas pencerobohan menunjukkan tidak mudah memaksa demokrasi ke atas negara itu. Walaupun demokrasi adalah sebuah idealisme tetapi ia tidak boleh dipaksa. Ini kerana paksaan itu sendiri bercanggah dengan sifat demokrasi itu sendiri.
Malaysia sendiri boleh menjadi contoh mudah. Untuk mewujudkan demokrasi di negara ini, perlembagaan yang digubal wajar mengambil kira kuasa-kuasa tradisi seperti yang terkandung dalam feudalisme. Secara halus, ia dijelmakan dalam bentuk parti politik yang mempunyai asal dari golongan bangsawan.
Tetapi proses pendemokrasian mesti terus ditingkatkan. Jika tidak, berlaku kezaliman yang akan menghasilkan pemberontakan dan revolusi. Ketika itu, ia boleh membawa negara ke kancah kuku besi lebih dahsyat seperti berlaku dalam revolusi-revolusi terdahulu.