Puteri Aiko permata hati rakyat

Oleh: Ku Seman Ku Hussain
Sumber: Mingguan Malaysia 27 Februari 2005


WAJAH comel Puteri Aiko yang berusia tiga tahun itu terhimpun resah, duka dan tanda tanya besar bagi rakyat Jepun. Pada wajah mulus dan wataknya manja kepada ibunya, Puteri Masako dan ayahnya Putera Naruhito dilihat oleh pemerhati sebagai gunung berapi yang akan mengubah geografi sistem monarki di Jepun.

Bukan itu saja malah Puteri Aiko juga dilihat sebagai satu simbol pemecahan dominasi lelaki dalam budaya hidup moden di Jepun. Anak comel inilah yang dibayangkan bakal menjadi pewaris takhta dalam sistem monarki Jepun sekali gus memecah dominasi gender yang dipegang oleh lelaki selama ini.

Dari sudut sosiologi, kontroversi memilih pemerintah Jepun dan kemungkinan memihak kepada Puteri Aiko adalah sejajar dengan tuntutan budaya moden Jepun yang memberi hak sama rata kepada lelaki dan wanita. Kesamarataan gender di kalangan rakyat kini seolah-olah direstui apabila seorang puteri akan menjadi maharani pemerintah Jepun.

Puteri Aiko tidak tahu apa-apa. Tetapi seluruh rakyat bercakap mengenai dirinya. Pada usia yang semuda itu, Puteri Aiko menjadi orang yang sangat penting. Daripada ruang istana hingga ke kaki-kaki lima, isu Puteri Aiko menjadi topik kerana beliau hampir pasti mencatat sejarah sebagai Maharani Jepun.

Ketika ini seluruh rakyat Jepun ternanti-nanti bagaimanakah kesudahannya polemik pengganti Putera Naruhito yang tidak mempunyai putera. Persoalan siapa yang bakal menduduki takhta selepas Putera Naruhito hangat dibahaskan. Lalu puteri yang berusia tiga tahun ini menjadi titik persoalannya.

Beberapa bulan lalu rakyat dikejutkan dengan "kehilangan'' Puteri Masako daripada khalayak. Beliau direhatkan di suatu tempat rahsia selepas mengalami tekanan mental yang sangat hebat kesan daripada budaya monarki yang konservatif. Rakyat bersimpati dengan Puteri Masako.

Berwatak baik, pintar dan beliau menjadi tonggak harapan untuk melahirkan putera bagi kelangsungan pewaris sistem monarki Jepun. Tetapi harapan itu terlalu tinggi dan kini tidak tergapai apabila gagal melahirkan seorang putera. Cuma yang termampu seorang puteri selepas 11 tahun berkahwin dengan Putera Naruhito.

Puteri Masako terjebak dalam lingkungan yang konservatif. Sedangkan beliau adalah wanita terpelajar lulusan Harvard dan pernah menjadi diplomat. Itu yang memberikan tekanan antara tuntutan peribadi, harapan rakyat dan juga pihak istana.

Kini selepas Putera Naruhito secara terbuka meminta maaf kepada Puteri Masako kerana memaksa isterinya mengikut tatacara yang konservatif, timbul pula masalah baru tentang siapa selepas Putera Naruhito? Kini yang ada cuma seorang puteri sedangkan yang termaktub dalam perlembagaan Jepun pewaris takhta mesti seorang putera.

Kerana mahu meneruskan tradisi monarki, diusulkan supaya perlembagaan dipinda untuk membolehkan Puteri Aiko menduduki takhta selepas Putera Naruhito. Bukanlah suatu yang mudah untuk meminda perlembagaan istana yang dipegang sejak lama dulu. Tetapi persoalannya kalau tidak dipinda, siapa pula yang akan menjadi teraju negara?

Ketika ini dalam satu kajian yang dibuat, sebanyak 78 peratus daripada penggubal undang-undang di Jepun dan 65 peratus daripada rakyat setuju supaya dipinda perlembagaan untuk membolehkan Aiko mewarisi takhta pemerintahan Jepun. Ini membayangkan pindaan perlembagaan itu hampir pasti dilakukan sekalipun ada pandangan konservatif menolak cadangan yang luar biasa ini.

Di Jepun, isu yang melibatkan kalangan bangsawan istana adalah isu rakyat. Semua orang seolah-olah tidak mahu ketinggalan daripada ikut terlibat setidak-tidaknya mengekspresikan pandangan mereka. Maka isu siapa selepas Putera Naruhito dibahaskan oleh semua lapisan rakyat.

Tetapi yang menariknya rakyat tidak lagi terikat dengan pemikiran konservatif yang bertentangan cara hidup moden di Jepun. Mereka menerima perubahan dan kerana itu lebih separuh responden menerima Puteri Aiko sebagai Maharani Jepun.

Sebelum ini kerana taksub kepada perlembagaan dan sistem monarki, diusulkan supaya Putera Naruhito mengambil anak angkat lelaki untuk diserahkan tampuk pemerintahan sebagai Maharaja Jepun.

Rasionalnya bagi mengelakkan daripada pupusnya sistem monarki yang paling tua di dunia ini. Dicadangkan pengambilan anak angkat daripada bekas-bekas keluarga diraja yang kehilangan gelaran selepas Perang Dunia Kedua dulu. Tetapi ini juga bukan mudah.

Untuk membolehkan pengambilan anak angkat, kerajaan mesti meminda undang-undang berhubung kerabat diraja. Sebuah jawatankuasa pakar kerajaan ditugaskan mengkaji isu pewaris takhta. Ini termasuklah mengkaji kewajaran meminda undang-undang bagi membolehkan wanita menduduki takhta Jepun.

Sementara itu dalam satu tinjauan yang dibuat oleh akhbar Yomiuri Shimbun pula mencatatkan 79 peratus daripada 3,000 responden menyokong wanita menduduki pewaris takhta. Sementara 16 peratus pula tidak mempunyai cadangan sama ada mengekalkan undang-undang yang ada atau sebaliknya. Kalau dilihat daripada tinjauan ini, masyarakat moden Jepun mahu disemak semula Undang-Undang Keluarga Diraja 1948 yang melarang wanita menduduki takhta.

Ini boleh dilihat sebagai perubahan untuk memecah dominasi lelaki dalam semua aspek kehidupan di Jepun. Jepun moden mahu memberi kedudukan yang sama rata antara lelaki dan juga wanita. Maka sekiranya Puteri Aiko menjadi pewaris takhta Jepun, beliau adalah satu simbol kemenangan moral kepada wanita yang memperjuangkan kesamarataan gender dalam budaya moden Jepun.

Puteri Aiko akan diingat sebagai titik tolak penting dalam sistem monarki Jepun yang sudah berusia 2,600 tahun itu. Beliau tentunya bukan saja mengubah sejarah malah mengubah persepsi yang menafikan kemampuan wanita di seluruh dunia.

Undang-undang setinggi atau seagung mana sekalipun adalah hasil buatan manusia. Ia sekadar menjadi tatacara untuk hidup dengan sempurna. Tetapi sekiranya tatacara itu menyusahkan maka ada kewajaran untuk disemak semula relevannya dengan keperluan semasa. Ini sebenarnya yang berada dalam fikiran masyarakat moden Jepun antara keagungan sistem monarki dan realiti sosial yang berlaku di sekeliling mereka.